ولی مومنین کیست؟

 بسم الله الرحمن الرحیم

عده ای از مسلمین معتقدند شیعه مذهب بسیار ضعیفی است چرا که مهمترین رکن اعتقادی آنها یعنی امامت، در قرآن نیامده است؛ و یا بر اساس بهترین دفاعی که شیعیان می کنند، نهایتا تأویل برخی آیات را علی ع می دانند اما صراحتی به این مطلب در قرآن نیست.

این درحالی است که قرآن متکفل بیان کلیات دین است و فروع و جزئیات را به سنت وامیگذارد. آیا ولایت علی ع آنطور که شیعه میگوید از ارکان دین نیست یا قرآن شیعیان با سایر مسلمین تفاوتی دارد یا اینکه خداوند – نعوذ بالله – خوف داشته است ستون دین را در کتاب قانونش آشکار کند؟

نشان خواهیم داد که آیه ولایت بر لزوم اتباع علی علیه السلام دلالت دارد؛ و این دلالت نه از نوع ظهور بلکه نص است.

آیه ولایت :

"انما ولیکم الله و رسوله و الذین یقیمون الصلوه و یؤتون الزکوه و هم راکعون"بدرستیکه فقط ولی شما خدا و رسولش و کسانی هستند که نماز را به پا می دارند و در حال رکوع زکوه می دهند.

بسیاری از مفسران، محدثان و تاریخ نگاران شیعه و اهل سنت روایت کرده اند: «مستمندی وارد مسجد شد و از مسلمانان تقاضای کمک نمود ولی کسی به او اعتنا نکرد. او همچنان به درخواست خود ادامه می‌داد تا اینکه علی‌بن‌ابی‌طالب علیه‌السلام (که در رکوع نماز بود) با دست خود اشاره کرد که پیش آمده، انگشتری را از دستش بیرون آورد. در این وقت جبرئیل نازل شد و این آیه را فرود آورد.  »[1]

اولا شأن نزول این آیه به اتفاق اهل قبله در مورد حضرت علی علیه السلام است. البته ادعا نمی کنیم که غیر علی ع را در بر نمی گیرد – زیرا بعد از نزول این آیه عده ای این عمل را تکرار کردند تا مشمول آیه شوند! - بلکه میگوییم علی ع  را حتما در بر می گیرد.

ثانیا ولایتی که برای خدا و رسول و حضرت علی ع مطرح شده است در یک سیاق آمده‌اند و به هم عطف شده‌اند. همچنین ولایت خدا و رسول به معنای لزوم اتباع از ایشان است؛ پس آیه به قرینه سیاق بر لزوم اتباع از علی ع حتما دلالت دارد.

در نتیجه آیه ولایت به اتفاق مسلمین لزوم اتباع حضرت علی ع را می رساند.

اما در مورد سایر افرادی که ادعا شده این آیه به آنها نیز اشاره دارد، چنین اتفاقی وجود ندارد لذا به قدر متیقن اخذ می کنیم و آنها را مشمول آیه نمی گیریم.

اهل سنت ممکن است اشکال کنند که گر چه شأن نزول آیه در کتب اسباب النزول اهل سنت موجود است و  قضیه خاتم بخشی امام علی ع اتفاقی است، اما دلالت آیه بر ولایت ایشان بنابر نص آیه یا ظاهر آن نیست بلکه تأویل آن است. در جواب ایشان باید گفت با دو قاعده دقیق اثبات میشود که ظاهر و بلکه نص  است.

اولا "و هم راکعون" بدون ضمیمه کردن شأن نزولش معنا نمیدهد زیرا زکات در حال رکوع تشریع نشده است. لذا آیه به همراه شأن نزول معنایی را در ذهن شنونده ایجاد می کنند.

ثانیا معنای نص آن است که هیچ معنای دیگری برای عبارت محتمل نباشد؛ در این آیه بنابر فرض مسئله، بدون شأن نزول اصلا معنایی نمی دهد. بنابراین غیر از قضیه خاتم بخشی، معنای دیگری مطرح نیست که احتمال آن برود یا نرود.

بنابراین ولایت علی ع و لزوم تبعیت از ایشان که جزء ارکان اعتقادی شیعه است، در نص آیات قرآن و نه ظواهر یا تأویلات آن، آمده است.

صدق الله العلی العظیم. 

مؤلف: مرصاد و فهیمه

---

[1] . بزرگانی از صحابه این روایت را نقل کرده اند، از جمله امیرالمؤمنین علیه السلام، عبدالله بن عباس، ابوذر غفاری، انس بن مالک، عماریاسر، عتبة بن ابی حکیم، عبدالله بن سلام، ابورافع و ... علامه سید عبدالحسین امینی نام 66 تن از علمای اهل سنت اعم از مفسران، محدثان و مورخان را یاد می کند که به شآن نزول آیه درباره علی علیه السلام تصریح کرده اند. رک امینی، الغدیر، ج 3، صص 156-162.