بسم الله الرحمان الرحیم
این کلام ازعلی علیه السلام نیست!
«اگرانسانها بدانند با هم بودنشان چقدرمحدود است، محبتشان به هم نامحدود می شود»
این جمله امروزه در هزاران سایت و وبلاگ و پیامک دیده می شود و به اشتباه به امیرالمومنین علیه السلام نسبت داده می شود، اما این انتساب به ایشان صحیح نیست. چنین جمله ای از حضرت علی علیه السلام نداریم. اصلا فرم این کلام به جهان بینی ایشان نمی خورد. به دلایل زیر:
1- مخالفت با بیانات دیگر
این فرم کلام معصومی نیست چرا که علی ع کسانی که حب نامحدود به خودش داشتند را سوزاند، چه طور حب نامحدود انسانها به یکدیگر را جایز بداند؟ مگر اصلا انسان که محدود است، می تواند حب نامحدود داشته باشد؟ اگر هم مراد حب بسیار زیاد است، ابدا در نگرش علی ع این حب نباید نثار انسانی دیگر شود.
جهان بینی علی ع برای کسی که اندک انسی با کلمات ایشان داشته باشد، همه اش در این است که با توجه به کوتاه بودن و گذرا بودن این دنیا، آرزو و حب ها را کوتاه و محدود کند.
درکتب روایی اینقدر حب انسان به انسان مذموم است بلکه حب فی الله مطرح است و حب بالله. کتاب کافی بابی با عنوان «بَابُ الْحُبِّ فِی اللَّهِ وَ الْبُغْضِ فِی اللَّهِ» دارد.
بله نسبت به محبت به برادران دینی چنین آمده است:
عن أبی عبد الله ع قال من حب الرجل دینه حبه لإخوانه
یعنی کسی که دینش را دوست داشته باشد، برادران دینی اش را دوست دارد. که این هم همان حب فی الله می شود.
اصلا نداریم که در روایات، حب دیگران ممدوح باشد. حتی حب رسول خدا و خاندان ایشان را نیز باید به حب خدا وصل کرد.
قال رسول الله ص أحبوا الله لما یغدوکم من نعمه و أحبونی لله عز و جل و احبوا اهل بیتی لحبی[1]
پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند:« رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم فرمود خدا را براى نعمتهائى که بشما می خوراند دوست دارید و مرا بدوستى خدا دوست دارید و خاندانم را بدوستى من »
این تفکر کجا و حب نامحدود به انسانها کجا؟ آن نگرش بسیار ماتریالیستی است. افترا به حضرت علی ع است و هر کس بنویسد یا بگوید، اگر روزه باشد روزه اش باطل است.
عنصر حب در خیلی از کلمات امیرالمؤمنین ع هست که همگی در تناقض با این جمله است
قال أمیر المؤمنین ع إن أطیب شیء فی الجنة و ألذه حب الله و الحب فی الله[2]
«همانا نیکوترین و لذت بخش ترین چیز در بهشت، محبت خدا و حب فی الله است»
معقول نیست انسان انسانهای دیگر را اصلا دوست داشته باشد چه رسد نامحدود مگر حب فی الله باشد که یعنی مثلا متعهد است به ایشان و شفقت دارد.
محال است علی ع دل انسانها را در دنیا به چیزی ببندد، این را دشمنان علی هم میدانند که او امده است که دلها را قیچی قیچی کند.
قال الحسن ع من عرف ربه أحبه و من عرف الدنیا زهد فیها[3]
«هر که خدایش را بشناسد او را دوست می دارد و هر کس دنیا را بشناسد از آن دامن برمی چیند... »
همه امری هم که برای مثال رسول خدا به محبت فاطمه و حسن و حسین ع سفارش کرده اند، همان حب فی الله است. جایی نداریم که علی ع به فاطمه زهرا، به عنوان همسر اظهار حب کرده باشد. در دستورات هم این امر را نداریم.
حُبُّ رَسُولِ اللَّهِ ص أَفْضَلُ مِنْ مُهَجِ الْأَنْفُسِ أَوْ قَالَ ضَرْبِ السُّیُوفِ فِی سَبِیلِ اللَّه[4]
«دوست داشتن رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم بهتر از فداکردن جانها یا شمشیر زدن در راه خداست.»
جایی هم که نشانه مومن، حب علی ع است معلوم است که این حب ایمانی است و حب شخصی نیست.
2- مخالفت با قرآن
حب نا محدود به انسان ها، خلاف مسلم قران است چرا که
طبق بیان قرآن، مؤمنین شدیدترین حب را نسبت به خداوند دارند. اما با این فرض بعد از حب نامحدود که دیگر حبی نیست، پس چه می ماند برای خدا؟
وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَتَّخِذُ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَنْداداً یُحِبُّونَهُمْ کَحُبِّ اللَّهِ وَ الَّذینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلَّهِ وَ لَوْ یَرَى الَّذینَ ظَلَمُوا إِذْ یَرَوْنَ الْعَذابَ أَنَّ الْقُوَّةَ لِلَّهِ جَمیعاً وَ أَنَّ اللَّهَ شَدیدُ الْعَذابِ[5]
«برخى از مردم (نادان) غیر خدا را همانند خدا گیرند و چنان که خدا را بایست دوست داشت با آنها دوستى ورزند، لیکن آنها که اهل ایمانند کمال محبّت و دوستى را فقط به خدا مخصوص دارند. و اگر فرقه مشرکین ستمکار وقتى که عذاب خدا را مشاهده کنند ببینند که قدرت خاص خدا است و عذاب خدا بسیار سخت است (از شرک خود سخت پشیمان شوند).»
پس به فرض آنکه خب غیر خدا جائز باشد، اشد حب که حب نامحدود است، بی گمان مختص خداست. حب نا محدود به غیر خدا، کفر و شرک است
نیز در جای دیگری از زبان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم چنین می فرماید: اگر خدارا دوست دارید، از من تبعیت کنید تا خدا دوستتان بدارد. خود گوینده این کلام در این میان بهره ای از حب ندارد.
قُلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونی یُحْبِبْکُمُ اللَّهُ وَ یَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَکُمْ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحیمٌ[6]
«بگو (اى پیغمبر): اگر خدا را دوست مىدارید مرا پیروى کنید تا خدا شما را دوست دارد و گناه شما را ببخشد، و خدا آمرزنده و مهربان است.»
پس با توجه به استدلالات فوق به یقین می توان گفت این جمله از ایشان نیست. مگر آنکه در اثر ترجمه اشتباه اینطور شده باشد.
محبت مادر به فرزند
ممکن است سوال شود محبت والدین به فرزندان چگونه است؟ آیا آن هم نکوهش شده است؟
پاسخ اینکه: محبت مادر به فرزند دو گونه است؛ غریزی و ارادی. محبت غریزی که دست ما نیست و اسمش هر چه هست در محدوده غریزه است. اما ارادی اش اصلا نباید باشد، بلکه باید بکوشیم حبشان را از قلبمان بیرون کنیم و دیگر فقط خدمتگزارشان باشیم. چرا که
حُبُّ الدُّنْیَا رَأْسُ کُلِّ خَطِیئَةٍ[7]
دوست داشتن دنیا سررشته تمام اشتباهات-گناهان- است.
و
الْمالُ وَ الْبَنُونَ زینَةُ الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ الْباقِیاتُ الصَّالِحاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَواباً وَ خَیْرٌ أَمَلاً[8]
«مال و فرزندان زیب و زینت حیات دنیاست و اعمال صالح که (تا قیامت) باقى است نزد پروردگار از نظر ثواب بهتر و از نظر امیدمندى نیکوتر است.»
در ادعیه نیز فراوان دیده می شود:
سیدی صل على محمد و آل محمد و أخرج حب الدنیا من قلبی و اجمع بینی و بین المصطفى و آله خیرتک من خلقک [و] خاتم النبیین محمد صلى الله [صلواتک] علیه و آله[9]
ظاهرا ما برعکس برخورد می کنیم، اما قرآن اینطور می‌گوید:
قُلْ إِنْ کانَ آباؤُکُمْ وَ أَبْناؤُکُمْ وَ إِخْوانُکُمْ وَ أَزْواجُکُمْ وَ عَشیرَتُکُمْ وَ أَمْوالٌ اقْتَرَفْتُمُوها وَ تِجارَةٌ تَخْشَوْنَ کَسادَها وَ مَساکِنُ تَرْضَوْنَها أَحَبَّ إِلَیْکُمْ مِنَ اللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ جِهادٍ فی سَبیلِهِ فَتَرَبَّصُوا حَتَّى یَأْتِیَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْفاسِقین[10]
«(اى رسول ما امت را) بگو که اگر شما پدران و پسران و برادران و زنان و خویشاوندان خود و اموالى که جمع آوردهاید و مال التجارهاى که از کسادى آن بیمناکید و منازلى را که به آن دل خوش داشتهاید بیش از خدا و رسول و جهاد در راه او دوست مىدارید منتظر باشید تا خدا امر خود را جارى سازد (و اسلام را بر کفر غالب و فاتح گرداند و شما دنیاطلبان بدکار از فعل خود پشیمان و زیانکار شوید) و خدا فسّاق و بدکاران را هدایت نخواهد کرد.»
فرق بین حب غریزی و ارادی
حب غریزی که نشان دار است همان که شب مادر را بر بالین فرزندش بیدار نگه می دارد و او را وا می دارد تا فرزند را حمایت و تکفل کند و خیرخواه او باشد تا قیامت. یا برای بعضی مثلا فرزندشان را می بینند بیماری های جسمی و جسدی و تکوینی شان برطرف می شود.
بقیه اش زائد است. باید به فرزند متعهد بود بجای محب. مخلوقات، شایسته حب نیستند اما تعهد و رعایت و خدمت را شایسته اند که همه این موارد از فروع حب خدا می شود نه حب این انسان. این حب برای خدا و به تبع آن، برای اولیای دین خدا از انبیا و اوصیاست. اما برای مردم نیست.
سلام
من هم سابقا خیلی گشته ام که یک چیزی نزدیک به این در کلام علی ع پیدا کنم که این دست خورده اون باشد نیافتم.
البته من درست بودن انتساب این کلام را به حضرت علی علیه السلام نمی‌دانم. اما مطلبی که به نظرم می‌رسد این است که اینکه مادر فقط خدمتگزار فرزند باشد و سعی کند حب او را از دل خود بیرون کند زیاد درست به نظر نمی‌رسد. چون تنها زمانی مادر می‌تواند کلمات محبت آمیز به فرزند خود بگوید که نسبت به او محبت واقعی داشته باشد. در حالی که اگر خود را تنها خدمتگزار او ببیند نمی‌تواند به او ابراز محبت زبانی کند و اگر هم بکند دروغ است. در حالی که ما میبینیم در حدیث شریف کساء حضرت فاطمه پسرانش را "قرة عینی و ثمرة فؤادی" خطاب می‌کند. این نمونه ابراز محبت زبانی دروغ نمی‌تواند باشد بلکه حقیقی است. چطور این ابراز محبت را از نوع حب فی الله بدانیم و محبت به انسانهای هم کیش و آیین و برادران دینی را که همان خدا در دل انسان قرار داده مزموم بدانیم؟ بله . حب و محبتی که تبدیل به وابستگی جدانشدنی شود مزموم است ولی این اصلا منافاتی با محبت کردن به انسانهای دیگر ندارد.