ضعفای شیعه

بسم الله الرحمان الرحیم

ضعفای شیعه

رسول خدا صلی الله علیه و آله و اوصیای پاکش سخت دغدغه مند ضعیفان شیعه بودند. آنها که به این انوار پاک ارداتمندند اما توان تحلیل و ادارک عمیق معارف خاندان وحی را نداشته و از شبهه های و عداوتهای مخالفان می­­لرزند و به ظاهر هم کسی کفیل حمایت و هدایت ایشان نیست. توده هایی از مردم که اگرچه به نشان تشیع و مناصره علی علیه السلام و برگزیدگان خاندانش ممتاز و مفتخرند، اما از ژرفای فهم و توانایی بیان و احتجاج و دفاع از عقاید و سرمایه های خویش کم بهره و بنابراین در مقابل خرده گیری ها و فتنه های مخالفان آسیب پذیر و در تهدید رنجش و شکستن و بلکه تأثر و تزلزلند.

قلوب و عقول شیعیان همواره آماج تیرهای پرکین طعن مخالفان است که به زهر شبهه و نیرنگ و غدر و فتنه آفرینی آلوده است. عالمان شیعه بار خود را با تعصب و یا علم بسته و تاحدی از خطر این حمله و ضربه رسته اند. اما کفیل و نگران این توده محروم و مظلوم و غریب نیز نیستند!

رسول خدا صلی الله علیه و آله، علی علیه السلام و پیشوایان پیراسته از نسل او اما، همواره و بیش از هر طائفه ای نگران این خیل بی پناه بودند و با بیم دهی های تکان دهنده و امید بخشی های انگیزاننده ، نسبت به این گروه در اصحاب و یاران نخبه خود تعهد و مسئولیت و شیدایی برای دستگیری از اینان آفریدند.

تاریخ تشیع هر چند از سرمایه عالمان صدر نشین و فقیهان بلند پایه گران بار است اما از نظر صالحان مصلح توده گرا، تنگ دست است. کسانی که بدون تکیه به علم ودانایی و عواقب دنیایی دست و پاگیر و ذلیل کننده آن، آستین همت به پالایش عقائد تودهای شیعه – که از هجوم کژی ها و فتنه خرافه ها یک روز خوش هم در تاریخ به خود ندیده ند – برزنند.

این تهیدستی انگیزه امامان شیعه بر انگیزش نخبگان شیعه بود. روایات زیر را که بارقه هایی از این انگیزش باز می­تاباند، برای آنهایی می نویسم که

عقل و دلی دانش طلب و حق جو و قلم و زبانی آزاده و حق گو دارند و عطای مسند و ریاست عالمانه را به لقای کریه استعلا و بی  اعتنایی به  عقائد توده ها، بخشیده اند.

روایات

1-      عالم شیعه باید مراقب مرزهایی که مقابل ابلیس و عفریته های او-  از مخالفان و نا راضیان به اتباع اهل بیت علیه السلام  -قرارداده شده که بر ضعفای شیعه حمله نکنند و مسلط  نشوند. اگر نه شایسته نام عالم شیعه نیست و این عمل هزاران بار از جهاد با لشکرهای دشمنان برتر است.   

بِالْإِسْنَادِ إِلَى أَبِی مُحَمَّدٍ الْعَسْکَرِیِّ ع قَالَ قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ الصَّادِقُ ع عُلَمَاءُشِیعَتِنَا مُرَابِطُونَ بِالثَّغْرِ الَّذِی یَلِی إِبْلِیسُ وَ عَفَارِیتُهُ یَمْنَعُونَهُمْ عَنِ الْخُرُوجِ عَلَى ضُعَفَاءِ شِیعَتِنَا وَ عَنْ أَنْ یَتَسَلَّطَ عَلَیْهِمْ إِبْلِیسُ وَ شِیعَتُهُ النَّوَاصِبُ أَلَا فَمَنِ انْتَصَبَ لِذَلِکَ مِنْ شِیعَتِنَاکَانَ أَفْضَلَ مِمَّنْ جَاهَدَ الرُّومَ وَ التُّرْکَ وَ الْخَزَرَ أَلْفَ أَلْفِ مَرَّةٍ لِأَنَّهُ یَدْفَعُ عَنْ أَدْیَانِ مُحِبِّینَا وَ ذَلِکَ یَدْفَعُ عَنْ أَبْدَانِهِمْ[1] 

علماى شیعه ما همچون مرزداران، مانع یورش ابلیس به شیعیان ناتوان، و جلوى غلبه ناصبان شیطان صفت را مى‏گیرند. پس بدانید هر که این گونه در مقام دفاع از شیعیان ما برآید فضیلتش از جهادکننده با روم و ترک و خزر، هزار هزار بار بیشتر است، زیرا آن از کیش پیروان ما دفاع مى‏کند و این از جسم آنان. 

2-     بهترین پاداش ها برای کسانی است که ضعیفان شیعه را دستگیری کنند و از تاریک خانه جهل و حیرت به فراخنا و  روشنایی علم و آگاهی ببرند. پاداشی که در روایت به زیبایی تصویر می شود همانا جمال باطن این عمل است: 

وَ قَالَ عَلِیُّ بْنُ أَبِی طَالِبٍ ع مَنْ کَانَ مِنْ شِیعَتِنَا عَالِماً بِشَرِیعَتِنَا فَأَخْرَجَ ضُعَفَاءَ شِیعَتِنَا مِنْ ظُلْمَةِ جَهْلِهِمْ إِلَى نُورِ الْعِلْمِ الَّذِی حَبَوْنَاهُ بِهِ جَاءَ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ عَلَى رَأْسِهِ تَاجٌ إِلَى أَنْ قَالَ أَلَا فَمَنْ أَخْرَجَهُ فِی الدُّنْیَا مِنْ حَیْرَةِ جَهْلِهِ فَلْیَتَشَبَّثْ بِنُورِهِ لِیُخْرِجَهُ مِنْ حَیْرَةِ ظُلْمَةِ هَذِهِ الْعَرَصَاتِ إِلَى نُزْهَةِ الْجِنَانِ فَیُخْرِجُ کُلَّ مَنْ کَانَ عَلَّمَهُ فِی الدُّنْیَا خَیْراً أَوْ فَتَحَ عَنْ قَلْبِهِ مِنَ الْجَهْلِ قُفْلًا أَوْ أَوْضَحَ لَهُ عَنْ شُبْهَةٍ  [2]  

هر کس از شیعیان ما و از دانشمندان به شریعت ما باشد، و ضعفاى شیعیان ما را از تاریکى جهل به نور علمى که به او بخشیدیم رهنمون سازد، روز قیامت مى‏آید در حالى که تاجى از نور بر سر دارد که همه اهل عرصات را روشنى دهد و لباسى در بر دارد که دنیا و همه آنچه در آن است به ارزش تارى از آن نمى‏رسد، آنگاه منادى فریاد کند: اى بندگان خدا این عالمى است از شاگردان بعضى از دانشمندان آل محمد صلّى اللَّه علیه و آله پس هر کس را که او در دنیا از سرگردانى نادانى خارج ساخته اکنون از پرتو نور او بهره گیرد، تا از حیرت تاریکى این عرصات به راحتى به بهشت در آید. پس هر آن کس را که در دنیا چیزى آموخته یا قفل جهلى را از دلش گشوده باشد یا شبهه‏اى را از او زدوده (از آن تنگنا) بیرون آورد. 

3-     این دسته از آگاهان مصلح را - که ضعفاء شیعه را تکفل می کنند – بسیار ستوده اند تا آنجا که گفته اند اگر سجده بر غیر خدا جائز بود بر اینان جائز می­شد.چرا که تقبل و تکفل علوم رسول خدا و رساندن و تبیین آن به ضعفای شیعه نیازمند تحمل مکاره و بلایاست و اگر کسی در بیان حقوق خدا چنین مکارهی را تحمل کند شایسته سجده است. 

لَا یَنْبَغِی لِأَحَدٍ أَنْ یَسْجُدَ لِأَحَدٍ مِنْ دُونِ اللَّهِ یَخْضَعَ لَهُ خُضُوعَهُ لِلَّهِ وَ یُعَظِّمَهُ بِالسُّجُودِ لَهُ کَتَعْظِیمِهِ لِلَّهِ وَ لَوْ أَمَرْتُ أَحَداً أَنْ یَسْجُدَ هَکَذَا لِغَیْرِ اللَّهِ لَأَمَرْتُ ضُعَفَاءَ شِیعَتِنَا وَ سَائِرَ الْمُکَلَّفِینَ مِنْ شِیعَتِنَا أَنْ یَسْجُدُوا لِمَنْ تَوَسَّطَ فِی عُلُومِ رَسُولِ اللَّهِ ص وَ مَحَّضَ وِدَادَ خَیْرِ خَلْقِ اللَّهِ عَلَیَّ بَعْدَ مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ وَ احْتَمَلَ الْمَکَارِهَ وَ الْبَلَایَا فِی التَّصْرِیحِ بِإِظْهَارِ حُقُوقِ اللَّهِ وَ لَمْ یُنْکِرْ عَلَیَّ حَقّاً أَرْقُبُهُ عَلَیْهِ قَدْ کَانَ جَهِلَهُ أَوْ أَغْفَلَهُ الْخَبَر[3] 

سجده بر هیچ کس جز خداوند تعالی جایز نیست و نیز خضوع و بزرگ دانستن در حال سجده، -آنچنان که برای خداوند است- برای غیر او سزاوار نیست. اگر به کسی فرمان می دادم که برای غیر از خدا چنین سجده کند، هر آینه ضعفای شیعیان و سایر مکلفین را دستور می دادم که برای واسطه هایشان در علوم رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم سجده گزارند. و کسانی که دوستی خالص بهترین آفریدگان -بعد از خودم را دارد و سختی ها و شداید را در آشکارا بیان کردن حقوق خداوند تحمل می کند و هیچ حقی که بر عهده او نهاده ام را از روی جهل یا فراموشی، انکار نمی کند. 

4-      در کلمات معصومان علیهم السلام  انقاذ مسکین مومن از تأثیر مخالفان و ناصبیان بسیار مهم و به منزله احیای تمامی مردم معرفی شده است. 

م، [تفسیر الإمام علیه السلام‏] قَالَ أَبُو مُحَمَّدٍ ع قَالَ الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِمَا لِرَجُلٍ أَیُّهُمَا أَحَبُّ إِلَیْکَ رَجُلٌ یَرُومُ قَتْلَ مِسْکِینٍ قَدْ ضَعُفَ أَ تُنْقِذُهُ مِنْ یَدِهِ أَوْ نَاصِبٌ یُرِیدُ إِضْلَالَ مِسْکِینٍ مِنْ ضُعَفَاءِ شِیعَتِنَا تَفْتَحُ عَلَیْهِ مَا یَمْتَنِعُ بِهِ وَ یُفْحِمُهُ وَ یَکْسِرُهُ بِحُجَجِ اللَّهِ تَعَالَى قَالَ بَلْ إِنْقَاذُ هَذَا الْمِسْکِینِ الْمُؤْمِنِ مِنْ یَدِ هَذَا النَّاصِبِ إِنَّ اللَّهَ تَعَالَى یَقُولُ مَنْ أَحْیاها فَکَأَنَّما أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعاً أَیْ وَ مَنْ أَحْیَاهَا وَ أَرْشَدَهَا مِنْ کُفْرٍ إِلَى إِیمَانٍ فَکَأَنَّمَا أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعاً مِنْ قِبَلِ [قَبْلِ‏] أَنْ یَقْتُلَهُمْ بِسُیُوفِ الْحَدِیدِ 

امام حسین علیه السلام از شخصی پرسید: کدام یک از این دم برای تو دوست داشتنی ترند؟ مردی که کشتن فقیر ضعیفی را بخواهد، آیا آن را از دستش نجات می دهی یا ناصبی ای که گمراهی فقیری از ضعفای شیعه را اراده کرده باشد، آنچه او را از آن بازداشته  و با دلیل و برهان ساکتش کرده است و با براهین الهی او را شکسته است، -این شیعه- را از دست او می رهانی؟ پاسخ داد: البته که نجات دادن این شیعه ضعیف از دست آن ناصبی-دوست داشتنی تر است- چرا که خداوند فرموده است: «هر کس که یکی از مردم را زنده گرداند گویی همه را زنده کرده است.» یعنی کسی که یک نفر را زنده گرداند و از کفر به ایمان رهنما شود، گویی همه انسانها را از اینکه او آنها را با شمشیر بکشد نجات داده است. 

5-     در روایتی  امام عسکری بعد از اینکه تقلید علما را مذمت می کند به ذم طوائفی از علما می پردازد تا می رسد به کسانی که تعمد برکذب دارند و ضرر ایشان را به خاطر شک و شبهه ای که به ضعفای شیعه وارد میکنند از ضرر لشکر یزید بر اصحاب امام حسین سنگین تر می شمارد. از اینجا شدت حساسیت تأثر ضعیفان شیعه و درجه اهتمام امامان معصوم به اعتقادات آنان معلوم میشود. 

وَ آخَرِینَ یَتَعَمَّدُونَ الْکَذِبَ عَلَیْنَا لِیَجُرُّوا مِنْ عَرَضِ الدُّنْیَا مَا هُوَ زَادُهُمْ إِلَى نَارِ جَهَنَّمَ وَ مِنْهُمْ قَوْمٌ نُصَّابٌ لَا یَقْدِرُونَ عَلَى الْقَدَحِ فِینَا فَیَتَعَلَّمُونَ بَعْضَ عُلُومِنَا الصَّحِیحَةِ فَیَتَوَجَّهُونَ بِهِ عِنْدَ شِیعَتِنَا وَ یَنْتَقِصُونَ بِنَا عِنْدَ نُصَّابِنَا ثُمَّ یُضِیفُونَ إِلَیْهِ أَضْعَافَهُ وَ أَضْعَافَ أَضْعَافِهِ مِنَ الْأَکَاذِیبِ عَلَیْنَا الَّتِی نَحْنُ بُرَآءُ مِنْهَا فَیَقْبَلُهُ الْمُسْتَسْلِمُونَ مِنْ شِیعَتِنَا عَلَى أَنَّهُ مِنْ عُلُومِنَا فَضَلُّوا وَ أَضَلُّوا وَ هُمْ أَضَرُّ عَلَى ضُعَفَاءِ شِیعَتِنَا مِنْ جَیْشِ یَزِیدَ عَلَیْهِ اللَّعْنَةُ عَلَى الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍّ ع وَ أَصْحَابِهِ فَإِنَّهُمْ یَسْلُبُونَهُمُ الْأَرْوَاحَ وَ الْأَمْوَالَ وَ هَؤُلَاءِ عُلَمَاءُ السَّوْءِ النَّاصِبُونَ الْمُتَشَبِّهُونَ بِأَنَّهُمْ لَنَا مُوَالُونَ وَ لِأَعْدَائِنَا مُعَادُونَ یُدْخِلُونَ الشَّکَّ وَ الشُّبْهَةَ عَلَى ضُعَفَاءِ شِیعَتِنَا فَیُضِلُّونَهُمْ وَ یَمْنَعُونَهُمْ عَنْ قَصْدِ الْحَقِّ الْمُصِیبِ لَا جَرَمَ أَنَّ مَنْ عَلِمَ اللَّهُ مِنْ قَلْبِهِ مِنْ هَؤُلَاءِ الْعَوَامِّ أَنَّهُ لَا یُرِیدُ إِلَّا صِیَانَةَ دِینِهِ وَ تَعْظِیمَ وَلِیِّهِ لَمْ یَتْرُکْهُ فِی یَدِ هَذَا الْمُتَلَبِّسِ الْکَافِرِ وَ لَکِنَّهُ یُقَیِّضُ لَهُ مُؤْمِناً یَقِفُ بِهِ عَلَى الصَّوَابِ ثُمَّ یُوَفِّقُهُ اللَّهُ لِلْقَبُولِ مِنْهُ فَیَجْمَعُ اللَّهُ لَهُ بِذَلِکَ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ وَ یَجْمَعُ عَلَى مَنْ أَضَلَّهُ لَعْنَ الدُّنْیَا وَ عَذَابَ الْآخِرَةِ [5]  

و گروه دیگری عمدا بر ما دروغ می بندند تا از دنیا، آنچه ایشان  را توشه ای به سوی آتش دوزخ است به سمت خود بکشند. و گروهی دیگر ناصبیان اند نمی توانند ما را نکوهش کنند، بخشی از علوم صحیح ما را فراگرفته، با آن علوم نزد شیعیان ما آبرویی کسب می کنند و از ما نزد دشمنان عیبجویى مى‏کنند، و چند برابر آن دروغ و چندین برابر آن اکاذیب بر ما مى‏افزایند که ما از همه آنها پاک و برى هستیم، و شیعیان تسلیم ما آنها را مى‏پذیرند و آن را از علوم ما می دانند. 

پس گمراه شده و دیگران را به بیراهه کشند. زیان و ضرر این افراد بر شیعیان ضعیف ما از لشکر یزید –لعنه الله- بر حسین بن علىّ علیهما السّلام و أصحاب آن حضرت بیشتر است، زیرا آنان هم روح را بتاراج مى‏برند و هم اموال را به غارت.

و این گروه از علماى سوء ناصبى مذهبى هستند که خود را بظاهر از موالى ما و دشمن اعداء ما مى‏شمارند، و شکّ و شبهه را بر شیعیان ضعیف ما وارد نموده و گمراهشان مى‏سازند و مانع ایشان از رسیدن به مقصد حقّ مى‏گردند، شکی نیست کسانی از این قوم که خداوند از قلبش آگاه باشد که چیزی جز نگهداری دینش و بزرگداشت اولیایش را نمی خواهد، او را در دست این فریب کار کافر رها نمی سازد. بلکه مؤمنى را برایش برانگیزد تا او را به راه صواب آگاه سازد، سپس خداوند همو را موفق به پذیرش خود سازد و با این کار خیر دنیا و آخرت را براى او جمع مى‏کند، و براى کسى که او را گمراه نموده لعن دنیا و عذاب آخرت را گرد مى‏آورد. 

6-      امامان از دخول حیرت بر ضعفای شیعه بیمناک بودند و اصحاب خود را بر این امر تنبه داده اند. 

رَأَیْتُ أَنْ أُفَسِّرَ لَکَ مَا سَأَلْتَنِی عَنْهُ مَخَافَةَ أَنْ یَدْخُلَ الْحَیْرَةُ عَلَى ضُعَفَاءِ شِیعَتِنَا مِنْ قِبَلِ جَهَالَتِهِمْ فَاتَّقِ اللَّهَ جَلَّ ذِکْرُهُ وَ خُصَّ بِذَلِکَ الْأَمْرِ أَهْلَهُ وَ احْذَرْ أَنْ تَکُونَ سَبَبَ بَلِیَّةِ الْأَوْصِیَاءِ أَوْ حَارِشاً عَلَیْهِمْ بِإِفْشَاءِ مَا اسْتَوْدَعْتُکَ وَ إِظْهَارِ مَا اسْتَکْتَمْتُکَ وَ لَنْ تَفْعَلَ إِنْ شَاءَ اللَّه‏[6]   

چنین دیدم آنچه سؤال کرده بودى برایت توضیح دهم تا مبادا شیعیان ضعیف به سبب جهلشان دچار سرگردانى شوند. پس تقوای الهی داشته باش و این مطالب را تنها با کسانی در میان گذار که شایسته باشند و مواظب باش که براى اوصیاى پیغمبر گرفتارى فراهم نکنى یا با افشاى آنچه نزد تو به امانت گذاردم و قرار است پنهان کنى، خدشه ای بر آنان وارد نسازی. ان شاءالله چنین نمی کنی.  

---

 

[1] . بحارالأنوار      2      5

[2] . مستدرک...      17      317

[3] . بحارالأنوار      11      136

[4] . بحارالأنوار      2      9

[5] . بحارالأنوار      2      88

[6] . بحارالأنوار      48      242